Uw successieplanning: wat verandert er vanaf 1 juli 2021?

De fiscaliteit staat nooit stil en al zeker niet wat de erf - en schenkbelasting betreft. Welke wijzigingen mag u verwachten vanaf 1 juli 2021?

Afschaffing van het duolegaat

Het duolegaat was een techniek in de successieplanning die vaak werd gebruikt bij alleenstaanden zonder kinderen om de hoge erfbelasting die de verdere familie of uw vrienden moesten betalen (tarieven tot 55%) te drukken.

In uw testament voorzag u in een legaat aan een goed doel en tegelijkertijd in een legaat aan uw familie of vriend.  Aan het goede doel werd de last opgelegd om bovenop de erfbelasting op het eigen legaat ook de erfbelasting te betalen die uw familie verschuldigd zou zijn. 

Als de verhouding tussen de beide legaten goed werd berekend, dan hield het goede doel een deel over en kon uw familie genieten van een groter netto-erfdeel.In de praktijk was het vaak zo dat het voordeel voor het goede doel zeer klein werd gehouden en het voordeel van de begunstigde familie of vrienden des te groter.

De Vlaamse Regering wenst onder meer om deze reden een einde te maken aan de techniek door het belastingvoordeel te neutraliseren via een nieuwe bepaling in de Vlaamse Codex Fiscaliteit. Gezien de goede doelen hierdoor vermoedelijk meer zullen moeten betalen dan ze ontvangen, zullen ze hun legaat verwerpen, wat dan mogelijk tot gevolg kan hebben dat bepaalde familieleden onbedoeld vermogen zullen erven.

Deze nieuwe maatregel zal van toepassing zijn op alle nalatenschappen vanaf 1 juli 2021, ongeacht de datum van uw testament, zodat u uw testament best vooraf nog even terug bovenhaalt om de nodige aanpassingen te doen.

Vrijstelling schenk- en erfbelasting bij legaten aan goede doelen

Om te vermijden dat de goede doelen door de afschaffing van het duolegaat teveel inkomsten zouden verliezen, zal elk legaat of elke schenking aan een goed doel aan 0% erf - of schenkbelasting kunnen worden gedaan.

Een legaat of schenking aan een goed wordt hierdoor terug een bewuste keuze die niet is ingegeven door fiscale motieven.

Enkel legaten en schenkingen aan beroepsverenigingen en private stichtingen blijven onderworpen aan de bestaande tarieven van 8,5% erfbelasting en 5,5% schenkbelasting. Het 0% tarief zal van toepassing zijn op schenkingen en overlijden vanaf 1 juli 2021.

De “vriendenerfenis” ten voordele van vrienden of verre familie

Als u bovenop uw legaat aan een goed doel ook uw beste vriend of (ver) familielid een deel van uw vermogen wenst toe te bedelen zonder dat zij erg hoge erfbelasting moeten betalen, zal u dit kunnen doen.

Bij een legaat aan vrienden of verre familie situeert het tarief aan erfbelasting zich tussen de 25% en 55%. Door de nieuwe maatregel zal u hen (samen) tot een maximumbedrag van 15.000,00 euro een deel van uw vermogen kunnen nalaten via een testament tegen het laag tarief van 3%. Dit betekent een belastingbesparing van maximaal 3.300,00 euro op uw nalatenschap en dus niet per begiftigde (vriend of familielid).

U kan het bedrag van 15.000,00 euro wel opsplitsen over verschillende vrienden die u opsomt in uw eigenhandig, notarieel of internationaal testament. De voorwaarde van het notarieel testament – zoals werd opgenomen in het voorontwerp van decreet – werd verlaten.

In uw testament moet de toepassing van de ‘vriendenerfenis’ wel uitdrukkelijk worden aangegeven.

Wanneer er meerdere personen in aanmerking komen voor de vriendenerfenis zal de vermindering pro rata worden omgedeeld tenzij u anders hebt voorzien. Bij uw overlijden zal de vermindering vervolgens in uw aangifte van nalatenschap moeten worden vermeld.

Ook hier zal de maatregel van toepassing zijn op alle nalatenschappen die opvallen na 1 juli 2021.

Als u uw beste vriend of neef evenwel tijdens uw leven een schenking van roerende goederen (bv een geldsom, effecten, …)  wenst te doen, zal uw vriend of verre neef ( slechts ) 7% schenkbelasting moeten betalen en dit ongeacht het bedrag.

Bovendien kan u ook zonder betaling van schenkbelasting een zogenaamde bankgift aan uw vriend of neef doen, maar dan moet u als schenker nog drie jaar blijven leven. Bij een overlijden binnen de drie jaar zal uw vriend of verre neef alsnog de (erg) hoge erfbelasting moeten betalen.

Blijft bestaan: de “3 jaar risicotermijn” na een bankgift of handgift

Wanneer u een schenking doet via een hand- of bankgift en geen schenkingsdocument laat registreren (wat niet vereist is), moet u geen schenkbelasting betalen. Wanneer u daarna als schenker binnen de drie jaar komt te overlijden, zal de waarde van wat u hebt geschonken toch nog worden opgenomen in uw aangifte van nalatenschap en worden belast in de erfbelasting.

Er was aanvankelijk voorzien om de termijn van drie jaar naar vier jaar te brengen, maar deze beslissing werd uiteindelijk niet weerhouden. De verlenging van de termijn was immers niet bedoeld voor de hand- of bankgiften maar wel voor de schenkingen die men deed voor de Nederlandse notaris (“de kaasroute”) die evenmin onderworpen waren aan schenkbelasting.

Naar aanleiding van het definitieve einde van deze “kaasroute” sinds 15 december 2020 werd deze beslissing tot verlenging dan ook ingetrokken.