Aandelenopties voor werknemers en bedrijfsleiders

Aandelenopties zijn een zeer fiscaal vriendelijke manier om kern-medewerkers te verlonen, en hen te laten meegenieten van de waardestijging van de vennootschap. Bovendien kan u hen op langere termijn aan de onderneming binden, door de uitoefenperiode voldoende lang te maken en de opties te laten vervallen indien zij de onderneming verlaten. Het feit dat de medewerkers zelf een initiële (weliswaar bescheiden) ‘investering’ moeten doen onder de vorm van de te betalen bedrijfsvoorheffing, kan een extra motivator zijn om mee te werken aan de groei van de onderneming en niet onbesuisd de onderneming te verlaten.

Maar eens de medewerkers effectief aandeelhouder zijn, worden de zaken wat complexer. Duidelijke afspraken op voorhand zijn dan cruciaal.

De fiscalisten en de juristen van Decostere Accountancy kunnen u bijstaan in het uitwerken van een evenwichtig plan. Laat ons dit alles even verder toelichten.

Aandelenopties

Een aandelenoptie geeft u het recht (maar niet de plicht) om in de toekomst aandelen te kopen van een bedrijf aan een prijs (de ‘uitoefenprijs’) die vandaag reeds wordt vastgelegd. Zo kan u genieten van een prijsstijging van een aandeel, maar loopt u geen risico indien de waarde van het aandeel zou dalen.

Voorbeeld:

U krijgt vandaag een optie om binnen 3 jaar een aandeel te kopen van bedrijf X aan een prijs van 100 €/aandeel.

Indien het aandeel binnen 3 jaar 120 € waard is, zal u uw optie uitoefenen: u moet immers 100 € betalen voor iets dat 120 € waard is. Indien u onmiddellijk daarna uw aandeel verkoopt, maakt u 20 € winst.

Indien het aandeel binnen 3 jaar slechts 80 € waard is, zal u uw optie niet uitoefenen: u zal immers geen 100 € betalen voor iets dat maar 80 € waard is.

Op die manier kan u genieten van een mogelijke waardestijging van een aandeel, zonder het risico van een waardedaling te moeten dragen.

Loonoptimalisatie

Aandelenopties op het eigen bedrijf kunnen een financieel interessante loontechniek zijn voor zowel medewerkers als bedrijfsleiders. Hierdoor kan u ook hun verbondenheid en hun engagement ten opzichte van de vennootschap stimuleren.

U geeft uw kern-medewerkers het recht om op termijn een aantal aandelen van de vennootschap te verwerven. Voordelen hierbij zijn:

• Zij kunnen meeprofiteren van de waardestijging van de vennootschap
• Uw medewerkers moeten niet onmiddellijk geld op tafel leggen (uitgezonderd fiscaliteit – zie verder) en pas betalen als zij zeker zijn dat de aandelen gestegen zijn in waarde
• Deze medewerkers worden ook niet onmiddellijk aandeelhouder in uw bedrijf
• Over het eventuele latere aandeelhouderschap en zeggenschap kunnen afspraken gemaakt worden (zie verder).

Het aantal aandelenopties dat de werkgever wenst toe te kennen is volledig individualiseerbaar per werknemer. Het is hierin dus flexibeler dan de winstpremie of de niet-recurrente resultaatgebonden bonus.

U kan ook voorwaarden koppelen aan zowel de toekenning als de uitoefening van de opties.

De toekenning kan gekoppeld worden aan het behalen van bepaalde doelstellingen, al dan niet gespreid over de tijd.

Het recht om de toegekende opties uiteindelijk uit te oefenen kan afhankelijk zijn van het feit of de medewerker nog binnen het bedrijf actief is. Zo bindt u belangrijke medewerkers sterker aan het bedrijf. Verlaten zij het bedrijf, dan verliezen zij immers hun opties.

Voor wie en op welke aandelen?

De begunstigde van de opties is een werknemer, bedrijfsleider, of een manager verbonden via een (management-) vennootschap. De aandelenopties worden dus toegekend in het kader van de uitoefening van een beroepswerkzaamheid, door de vennootschap – of er mee verbonden onderneming – waarmee de begunstigde een beroepsverband heeft.

Gunstig fiscaal regime

De begunstigde wordt belast op het moment dat hij/zij de toegekende de opties aanvaardt. Op het moment dat de opties worden uitgeoefend of wanneer de aandelen met een meerwaarde worden verkocht, zijn er geen belastingen meer verschuldigd.

De uitoefenprijs van de opties is de waarde van het aandeel op vandaag[1]. Deze waarde laat u bepalen door een revisor of extern accountant.

Het belastbaar bedrag van het voordeel is gelijk aan 18% van de waarde van de aandelen waarvoor de opties worden uitgereikt. Wordt de optie toegekend voor een periode van meer dan 5 jaar, dan wordt het belastbaar bedrag met 1% verhoogd per extra jaar.

Dit tarief kan gehalveerd worden (9%, vermeerderd met 0,5% per extra jaar), indien aan volgende voorwaarden voldaan is:

• De uitoefenprijs van de optie moet definitief vastgesteld zijn op het ogenblik van het aanbod
• De optie mag niet worden uitgeoefend vóór het einde van het derde jaar na het jaar waarin het aanbod is gedaan
• De optie mag niet worden uitgeoefend na het einde van het tiende jaar dat volgt op het jaar van het aanbod
• De optie mag niet worden overgedragen onder levenden (geen verkoop of schenking)
• Diegenen die de optie toekent, mag het risico van een waardevermindering van de aandelen waarop de optie betrekking heeft, niet toedekken
• De optie heeft betrekking op aandelen van de vennootschap van de werkgever of op een andere vennootschap die een rechtstreekse of onrechtstreekse deelneming bezit in de vennootschap van de werkgever
• De medewerker biedt zijn/haar diensten niet aan via een managementvennootschap

Het belastbaar voordeel wordt opgenomen op de individuele fiche en is belastbaar aan het progressief tarief met inhouding van bedrijfsvoorheffing. Voor werknemers is het belastbaar voordeel vrijgesteld van sociale bijdragen. Voor zelfstandigen is er evenwel geen vrijstelling van sociale bijdragen.

Voorbeeld:

1 aandeel van bedrijf X is 100 € waard. Het bedrijf kent een optie toe aan haar medewerker aan 100 €/aandeel, dewelke kan uitgeoefend worden tussen het derde en zevende jaar na het jaar van toekenning.

De belastbare basis bedraagt 100 € x (9% + 2 x 0,5% ) = 10 €. Op deze belastbare basis zijn dan de progressieve tarieven van de personenbelasting van toepassingen, plus gemeentebelastingen.

Dat geeft in ons voorbeeld 10 € x 50% + 7 % gemeentebelasting = 5,35 € belasting.

Door de toekenning van de opties zal de medewerker dus 5,35 € belastingen verschuldigd zijn. Pas als het aandeel op 7 jaar meer dan 5,35% stijgt, zal de medewerker ‘winst’ maken op deze opties.

De belasting op het ogenblik van de toekenning van de optie is definitief. Als de optie niet wordt uitgeoefend omdat de waarde van de aandelen is gedaald, of omdat de medewerker de onderneming heeft verlaten, kan deze belasting niet worden gerecupereerd.

Voor de medewerker betekent een dergelijk optieplan dus weldegelijk een kleine investering. De extra bedrijfsvoorheffing zal worden afgehouden, waardoor die maand de medewerker minder netto-wedde zal ontvangen.

Binnen de context van een familiale onderneming

Ook KMO’s hebben er alle belang bij goede medewerkers te binden aan de onderneming, en hen op een fiscaal vriendelijke manier te verlonen. Aandelenopties kunnen daar een middel toe zijn. Maar eens de opties uitgeoefend worden, worden deze medewerkers ook aandeelhouder in de vennootschap, met alle rechten die daar aan verbonden zijn.

Daar moeten dus duidelijke afspraken rond gemaakt worden:

• Kan/moet de medewerker zijn/haar aandelen onmiddellijk terug verkopen aan de hoofdaandeelhouder of de vennootschap zelf bij het uitoefenen van de optie? Op die manier realiseert de medewerker onmiddellijk een meerwaarde, maar wordt de facto nooit echt aandeelhouder in de vennootschap
• Worden de rechten van de desbetreffende aandelen beperkt? Is bijvoorbeeld het stemrecht van deze aandelen beperkt?
• Mag de medewerker zijn/haar aandelen vrij overdragen, of mag hij/zij deze enkel verkopen aan de hoofdaandeelhouder of de vennootschap zelf?
• Heeft de medewerker het recht de aandelen aan een vooropgestelde (formule-) prijs te verkopen?
• Is de medewerker verplicht in bepaalde situaties zijn/haar aandelen te verkopen (bv bij het verlaten van de firma of langdurige ziekte). En wat zal dan de prijs voor de aandelen zijn?
• …

Contacteer gerust onze fiscalisten en juristen voor verdere toelichting.

[1] In principe mag de uitoefenprijs van de optie lager zijn dan de huidige waarde van de aandelen, maar dan wordt dat verschil bij het belastbaar voordeel gevoegd, en zijn er op dat verschil eveneens sociale bijdragen verschuldigd. Dat maakt het fiscaal minder interessant.