1 januari 2025: het einde immuniteit bestuurders en werknemers?
Toenmalig minister Koen Geens richtte in 2017 een commissie op tot hervorming van het Burgerlijk Wetboek. Dat Burgerlijk Wetboek dateert van 21 maart 1804, uit de tijd van Napoleon, en kon dus al eens een opfrissing gebruiken. De invoering van het nieuwe Burgerlijk Wetboek gebeurt stapsgewijs, per “Boek”, zonder logische volgorde. Na eerdere inwerkingtredingen van Boek 8 (Bewijs), Boek 3 (Goederen), Boek 2 (Personen-, familie- en relatierecht), Boek 4 (Nalatenschappen, schenkingen en testamenten), Boek 1 (Algemene bepalingen) en Boek 5 (Verbintenissen), is het nu de beurt aan het nieuwe Boek 6 (Buitencontractuele Aansprakelijkheid). De Boeken 7 (Bijzondere Overeenkomsten), 9 (Zekerheden) en 10 (Verjaring) hebben we nog te goed.
Inwerkingtreding
Het nieuwe Boek 6 treedt in werking op 1 januari 2025. De nieuwe regels inzake buitencontractuele aansprakelijkheid worden dan van toepassing op elke schade die verwekt wordt vanaf die datum.
Hulppersonen
Eén van de meest opvallende items in het nieuwe Boek 6 is de uitbreiding van de aansprakelijkheid van uitvoeringsagenten, of, zoals de nieuwe term het aanduidt: de “hulppersonen”. We denken dan aan bestuurders en werknemers, maar evenzeer
aan zelfstandige medewerkers, zoals bijvoorbeeld onderaannemers.
Huidig recht
Hebt u een opdracht gegeven aan een aannemer en gaat die in de fout, dan weet u dat het quasi onmogelijk is om diens bestuurders, werknemers of onderaannemers rechtstreeks aan te spreken. U als benadeelde hebt dan enkel (contractueel) verhaal tegen uw medecontractant, de aannemer zelf. Die laatste moet dan maar zien of hij zich vervolgens zelf, op zijn beurt, kan richten naar de daadwerkelijke uitvoerder van de taak, de hulppersoon.
Nieuw recht
Deze regel verandert in niet onbelangrijke mate vanaf 1 januari 2025. Het nieuwe artikel 6.3 §2 van het Burgerlijk Wetboek voorziet in de mogelijkheid van de benadeelde om de hulppersonen van zijn medecontractanten (buitencontractueel dan) aan te spreken. Daarvoor zal die benadeelde wel de klassieke fout-schadeoorzakelijk verband moeten aantonen, maar in heel veel gevallen zal zijn advocaat daar weinig moeite mee hebben. Het valt dan ook te verwachten dat een benadeelde in de toekomst niet zal aarzelen om de hulppersonen van zijn medecontractant mee in het bad te trekken, als dat de kans op recuperatie van zijn schade kan vergroten, of al is het maar als drukkingsmiddel.
Niet dwingend
Het nieuwe artikel 6.3 is echter niet van dwingend recht. De opdrachtgever kan in zijn contracten met derden bedingen dat “zijn” hulppersonen door die derden niet buitencontractueel mogen aangesproken worden. De hulppersonen zelf kunnen in hun contract met de opdrachtgever trachten te bedingen dat de opdrachtgever verplicht is om, in elk contract dat hij afsluit met een derde, een verbod in te schrijven om “zijn” hulppersonen buitencontractueel aan te spreken. We zien in de praktijk dat zulke bedingen nu al standaardpraktijk worden. Let wel dat die bedingen nooit kunnen gelden in geval van fysieke schade, of bij een bedrieglijke fout.
Andere wettelijke beschermingen
De aansprakelijkheid van bestuurders wordt ook geregeld door het Wetboek van vennootschappen en verenigingen, en dat is wel van dwingend recht. Daarin is onder meer voorzien dat bestuurders slechts aansprakelijk zijn “voor beslissingen, daden of gedragingen die zich kennelijk buiten de marge bevinden waarbinnen normaal voorzichtige en zorgvuldige bestuurders, geplaatst in dezelfde omstandigheden, redelijkerwijze van mening kunnen verschillen”. Gaat het om toevallig voorkomende lichte fouten, is hun aansprakelijkheid zelfs kwantitatief beperkt. Ook derden die buitencontractueel de bestuurders van hun medecontractant willen aanspreken, zullen met die beperkingen rekening moeten houden. Ook de aansprakelijkheid van werknemers is wettelijk geregeld, door artikel 18 WAO (Wet Arbeidsovereenkomsten). Werknemers kunnen nooit aansprakelijk zijn voor een toevallige lichte fout. Zij kunnen enkel rechtstreeks aangesproken worden voor herhaaldelijk lichte, zware of bedrieglijke fouten.
Peter Vandewalle, jurist Decostere